ทำความรู้จัก “พลังสุขภาพจิต” สำคัญอย่างไร? ทำไมเราควรมี?
การเข้ามาของโรคโควิด-19 ได้สร้างผลกระทบในหลายแง่มุมต่อคนทั่วโลก ทั้งสุขภาพกาย สุขภาพจิต เศรษฐกิจปากท้อง การศึกษา และอื่น ๆ นับเป็นวิกฤตใหญ่ในชีวิตของคนส่วนใหญ่เลยทีเดียว แม้จะเป็นปัญหาที่หนักหนาสาหัส แต่เพื่อให้เราสามารถรับมือกับมันได้ หนึ่งในสิ่งที่เราควรมี คือ “พลังสุขภาพจิต”
พลังสุขภาพจิต หรือที่เรียกว่า อาร์คิว (RQ: Resilience Quotient) คือ ความสามารถทางอารมณ์และจิตใจในการปรับตัว และฟื้นตัวกลับสู่ภาวะปกติภายหลังที่พบกับเหตุการณ์วิกฤตหรือสถานการณ์ที่ก่อให้เกิดความยากลำบากในชีวิต อันเป็นคุณสมบัติหนึ่งซึ่งช่วยให้บุคคลผ่านพ้นปัญหาอุปสรรคและดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข ยิ่งไปกว่านั้นผู้ที่มีพลังสุขภาพจิตจำนวนมากยังสามารถใช้วิกฤตเป็นโอกาส สามารถยกระดับความคิด จิตใจ และการดำเนินชีวิตไปในทางที่ดีขึ้นหลังจากเหตุการณ์วิกฤตนั้นผ่านพ้นไป
ข้อมูลจากหนังสือ เปลี่ยนร้ายกลายเป็นดี พลังสุขภาพจิต RQ: Resilience Quotient ระบุว่า RQ เป็นพลังสุขภาพจิตที่จำเป็นและสำคัญสำหรับพวกเราทุกคน ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ไม่ว่าจะยากดีมีจน แข็งแรงหรือเจ็บป่วย เป็นบุคคลสำคัญหรือสามัญชน เพราะเราทุกคนอยู่ใต้กฎเกณฑ์เดียวกัน นั้นคือ ไม่มีใครสามารถจะล่วงรู้ได้ว่าเราจะต้องเผชิญกับเหตุการณ์วิกฤตในชีวิตเมื่อใดและจะหนักหนาสาหัสเพียงไร ดังนั้น เราจึงควรตระเตรียมต้นทุนทางใจไว้ให้เพียงพอกับการรับมือกับเหตุการณ์วิกฤตที่อาจจะเกิดขึ้น
ในแต่ละสถานการณ์ที่เราต้องเผชิญตลอดช่วงชีวิตของเรา เราจำเป็นต้องมีและใช้พลังสุขภาพจิตอยู่ตลอดเวลา เช่น ในการศึกษาเล่าเรียนเราต้องการใช้พลังด้านสติปัญญาที่รู้จักกันว่า ไอคิว (IQ: Intellectual Quotient) ในการอยู่ร่วมกับคนอื่นอย่างมีความสุขและมีความสัมพันธ์ที่ดี เราจำเป็นต้องมีความฉลาดทางอารมณ์ หรือ อีคิว (EQ: Emotional Quotient) และในการที่เราจะเป็นคนที่มีจริยธรรม ทำสิ่งต่าง ๆ อย่างสุจริต เราจำเป็นต้องมีความฉลาดทางจริยธรรม (MQ: Moral Quotient) เป็นต้น
พลังสุขภาพจิตที่เรียกว่าอาร์คิว (RQ: Resilience Quotient) เป็นอีกมิติหนึ่งของสุขภาพจิตและเป็นปัจจัยที่สำคัญต่อความอยู่ดีมีสุขของคนเรา
คำว่า Resilience มาจากภาษาลาติน หมายถึง ความสามารถในการกลับคืนสภาพเดิม Resilience ยังไม่มีการกำหนดเป็นคำในภาษาไทยที่แน่นอน จึงมีผู้ใช้ในภาษาไทยหลากหลาย เช่น ความสามารถในการฟื้นพลัง ความเข้มแข็งทางจิตใจ ความหยุ่นตัวทางอารมณ์และจิตใจ ความยืดหยุ่น เป็นต้น แต่สิ่งสำคัญ คือความหมายของ resilience ที่เป็นกระบวนการปรับตัวและฟื้นตัวเมื่อต้องเผชิญกับสถานการณ์ยากลำบากหรือวิกฤตได้สำเร็จ แสดงให้เห็นถึงการเอาชนะปัญหาอุปสรรคของชีวิตโดยใช้พลังสุขภาพจิตที่ดีที่เข้มแข็ง
พลังสุขภาพจิตเป็นคุณสมบัติที่เราส่งเสริมและพัฒนาได้โดยวิธีการ ที่หลากหลาย มีวิธีการที่จะช่วยสร้างและปลูกฝังได้ตั้งแต่ยังเป็นเด็ก สำหรับในคนที่เป็นผู้ใหญ่แล้วก็สามารถเรียนรู้ และฝึกฝนตนเองได้เช่นกัน
